Η Υδρόξυχλωροκίνη (Plaquenil) έχει χρησιμοποιηθεί για πολλά χρόνια αρχικά για την θεραπεία της Ελονοσίας, και τώρα χρησιμοποιείται συχνά για την θεραπεία φλεγμονωδών νόσων όπως η Ρευματοειδής Αρθρίτιδα και ο Λύκος.Η τοξική δράση του Plaquenil στον αμφιβληστροειδή περιγράφηκε για πρώτη φορά το 1967. Δυστυχώς, οι βλάβες που προκαλεί στον αμφιβληστροειδή το Plaquenil είναι μη αναστρέψιμες, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό η έγκαιρη αναγνώριση των βλαβών που προκαλεί, ώστε η έγκαιρη διακοπή του να περιορίσει τις βλάβες και κατά συνέπεια την μείωση της όρασης.
Το Plaquenil στον οφθαλμό μπορεί να προκαλέσει Στροβιλοειδή Κερατοπάθεια και τοξικότητα στον Αμφιβληστροειδή. Η Στροβιλοειδής Κερατοπάθεια χαρακτηρίζεται από εναποθέσεις μέσα στο επιθήλιο του κερατοειδούς, είναι ασυμπτωματική και αναστρέψιμη με την διακοπή του φαρμάκου. Τα ευρήματα της Στροβιλοειδούς Κερατοπάθειας δεν έχουν καμία σχέση με την τοξικότητα του αμφιβληστροειδούς και δεν αποτελούν ένδειξη για την διακοπή του φαρμάκου. Η προσβολή του αμφιβληστροειδούς είναι η πιο σοβαρή μορφή τοξικότητας του Plaquenil και απαιτεί την άμεση διακοπή του φαρμάκου. Στα αρχικά στάδια της τοξικότητας ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός παρόλο που μπορεί να υπάρχουν κάποια ήπια παρακεντρικά σκοτώματα. Αργότερα στην νόσο δημιουργείται Ωχροπάθεια δίκην οφθαλμού βοός, που χαρακτηρίζεται από ένα δακτυλίδι αποχρωματισμού του μελάγχρου επιθηλίου στην ωχρά που δεν προσβάλει το κεντρικό βοθρίο και συνοδεύεται από κεντρικά και παρακεντρικά σκοτώματα. Στα τελικά στάδια της νόσου η τοξικότητα οδηγεί σε διάχυτη ατροφία του μελάγχρου επιθηλίου και του αμφιβληστροειδούς με τελικό αποτέλεσμα την απώλεια της κεντρικής όρασης, της περιφερικής όρασης και της βραδινής όρασης.
Καθημερινή δόση Plaquenil πάνω από > 6,5mg/Kg αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση της τοξικότητας του αμφιβληστροειδούς. Αθροιστική δόση πάνω από >1000gr Plaquenil επίσης αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τοξικότητα, και συνήθως συμβαίνει μετά από 5-6 χρόνια λήψης μιας τυπικής καθημερινής δόσης. Παρόλο αυτά έχουν αναφερθεί περιπτώσεις τοξικότητας και μετά από 1,9 μήνες χρήσης του Plaquenil.
H Αμερικάνικη Οφθαλμολογική Εταιρεία έχει θεσπίσει συστάσεις για έλεγχο σε ασθενείς που κάνουν χρήση Plaquenil. Αυτές οι συστάσεις περιλαμβάνουν οφθαλμολογικό έλεγχος πριν την έναρξη του φαρμάκου και μετά ετήσιο έλεγχος αφού περάσουν 5 χρόνια από την έναρξη του φαρμάκου. Ετήσιο έλεγχο από την έναρξη του φαρμάκου προτείνει η Αμερικάνικη Οφθαλμολογική Εταιρεία γι αυτούς που είναι σε αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν τοξικότητα όπως σε ασθενείς μεγαλύτερους από 60 ετών, σε ασθενείς με νόσο του ήπατος ή νεφρική νόσο και σε ασθενείς με συνυπάρχουσα νόσο στον αμφιβληστροειδή.
Ο οφθαλμολογικός έλεγχος περιλαμβάνει βυθοσκόπηση μετά από μυδρίαση, οπτικά πεδία (10-2 test). Συμπληρωματικά μπορεί να γίνουν SD-OCT, mfERG και αυτοφθορισμός με σκοπό να γίνει έγκαιρη διάγνωση των πρώιμων βλαβών από την χρήση του Plaquenil.
ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ (Αμερικάνικη Οφθαλμολογική Εταιρεία)
1. Οφθαλμολογικός έλεγχος πριν την έναρξη Plaquenil
2. Ετήσιος έλεγχος μετά τα 5 χρόνια που να περιλαμβάνει βυθοσκόπηση και Οπτικό πεδίο (10-2 test), μαζί με ένα από τα ακόλουθα (SD-OCT, mfERG, Αυτοφθορισμός)
3. Ετήσιος έλεγχος σε ασθενείς υψηλού κινδύνου για τοξικότητα
(>60 ετών, υπάρχουσα ηπατική ή νεφρική νόσο, υπάρχουσα νόσο αμφιβληστροειδούς)