Ξηροφθαλμία σχετιζόμενη με την χρήση Μάσκας
Mask associated Dry Eye (MADE)
Η χρήση μάσκας χρησιμοποιείται παγκοσμίως ως ένα από τα μέτρα προφύλαξης από την μετάδοση του COVID-19, όμως καθημερινά αυξάνονται οι αναφορές για πρόκληση Ξηροφθαλμίας σχετιζόμενη με την χρήση μάσκας.
Ποιος είναι ο μηχανισμός πρόκλησης Ξηροφθαλμίας;
Η μάσκα εμποδίζει την ποσότητα του εκπνεόμενου αέρα να ακολουθήσει ευθεία πορεία, αλλά ο αέρας αυτός πρέπει να εκτονωθεί προς άλλη κατεύθυνση. Η μάσκα ακουμπάει χαλαρά στην ράχη της μύτης με αποτέλεσμα να αφήνει κενό διάστημα μεταξύ της μύτης και του μάγουλου. Μέσω αυτής της οδού ο εκπνεόμενος αέρας αφού δεν μπορεί να ακολουθήσει ευθεία πορεία, ακολουθεί πορεία προς τα πάνω. Κατά την πορεία του έρχεται σε επαφή με την επιφάνεια του κερατοειδή, όπου δημιουργούνται συνθήκες αυξημένης εξάτμισης, οδηγώντας σε ξηρές περιοχές (στικτή επιθηλιοπάθεια) με αποτέλεσμα την αίσθηση ξένου σώματος ή άμμου στα μάτια.
Την κατεύθυνση αυτή του εκπνεόμενου αέρα προς τα πάνω την αντιλαμβάνονται ευκολότερα οι χρήστες γυαλιών, όπου εμφανίζεται θόλωση στα κρύσταλλα λόγω της προς τα άνω ροής αέρα διαφορετικής θερμοκρασίας. Το αν θα θολώσουν και τα δύο κρύσταλλα ή το ένα από τα δύο ή διαφορετικής έντασης μεταξύ τους θα εξαρτηθεί από το εύρος του διαστήματος μεταξύ ράχης μύτης και μάγουλου.
Παρόμοιο μηχανισμό πρόκλησης Ξηροφθαλμίας εμφανίζουν οι χρήστες που καθημερινά και ιδιαίτερα τις νυχτερινές ώρες κάνουν χρήση οξυγόνου μέσω ρινικής μάσκας. Εδώ επειδή ο χρόνος χρήσης της ρινικής μάσκας οξυγόνου φθάνει και τις 24 ώρες το 24ωρο, πέρα από την εμφάνιση Ξηροφαθλμίας, έχουμε και επιπλοκές με εμφάνιση Ελκών στον Κερατοειδή, ιδιαίτερα στο κάτω τριτημόριό του, με κύριο μηχανισμό την προς τα `άνω ροή του αέρα.
Ποιοι είναι περισσότερο πιθανό να εμφανίσουν αυτή την Ξηροφθαλμία;
Περισσότερο εκτεθειμένοι στην εμφάνιση Ξηροφθαλμίας είναι αυτοί με προϋπάρχουσα Ξηροφθαλμία (μειωμένης παραγωγής, αυξημένης εξάτμισης ή μεικτής νόσου), άνθρωποι ηλικιωμένοι που εξ ορισμού έχουν χειρότερη ποιότητα δακρύων, οι χρήστες φακών επαφής, και αυτοί που χρησιμοποιούν μάσκα για μεγάλο χρονικό διάστημα ενώ εργάζονται σε χώρους που κλιματίζονται ή κάνουν χρήση ηλεκτρονικών συσκευών (υπολογιστής).
Έχει διαπιστωθεί ότι υπό κανονικές συνθήκες ανοιγοκλείνουμε τα μάτια 15 φορές το λεπτό, ενώ μπροστά από ηλεκτρονικά μέσα μόνο 5 φορές το λεπτό. Η μείωση της συχνότητας του ανοιγοκλεισίματος προκαλεί μειωμένη ενυδάτωση του κερατοειδή και συνθήκες για εμφάνιση Ξηροφθαλμίας. Άρα η χρήση μόνο ηλεκτρονικών μέσων αποτελεί αιτία για εμφάνιση Ξηροφθαλμίας η οποία έχει περιγραφεί και σαν Computer Vision Syndrome , πόσο μάλλον όταν ο χρήστης δουλεύει σε περιβάλλον που κλιματίζεται και επιπλέον φοράει μάσκα. Η εμφάνιση Ξηροφθαλμίας θεωρείται πολύ πιθανή, γιατί και οι 3 παράγοντες ξεχωριστά (υπολογιστής, κλιματισμός, μάσκα) μπορεί να προκαλέσουν Ξηροφθαλμία.
Συμβουλές για τον περιορισμό της εμφάνισης Ξηροφθαλμίας.
Εφόσον διαπιστωθεί ότι το αίτιο της Ξηροφθαλμίας σχετίζεται με την χρήση της μάσκας μπορούν να ακολουθηθούν τα ακόλουθα βήματα:
1. Εφαρμογή ταινίας (λευκοπόρ) στον άνω χείλος της μάσκας ώστε να κλείσει το διάστημα μεταξύ της μύτης και του μάγουλου και να εμποδιστεί η ροή του αέρα προς τα πάνω.
2. Εφαρμογή τεχνητών δακρύων ή εφόσον ήδη χρησιμοποιούνται να αυξηθεί η συχνότητα εφαρμογής των.
3. Συχνότερα διαλλείματα όταν ο χώρος εργασίας κλιματίζεται
4. Συχνότερα διαλλείματα όταν η εργασία σχετίζεται με την χρήση υπολογιστή.
Ποιος είναι ο ρόλος του Οφθαλμιάτρου;
Ο Οφθαλμίατρος μέσα από την εξέταση των οφθαλμών και τις ερωτήσεις για το πώς, πόσο και πότε γίνεται χρήση της μάσκας, αλλά και ερωτήσεις για την καθημερινότητα του ασθενούς, θα πρέπει να ανακαλύψει αν η χρήση μάσκας εμπλέκεται στις ενοχλήσεις του ασθενούς. Η ανακάλυψη της αιτίας πρόκλησης της Ξηροφθαλμίας θα οδηγήσει σε συμβουλές για την επίλυση του προβλήματος, λαμβάνοντας πάντα υπόψη, ότι η λύση δεν είναι η διακοπή της χρήσης της μάσκας αλλά η σωστή εφαρμογή της.